Canllaw prynwr cartref am y tro cyntaf

Os ydych chi wedi penderfynu yr hoffech chi fod yn berchennog ar eich cartref eich hun, mae yna ambell beth all wneud pethau’n haws i chi. O gynilo ar gyfer blaendal i’r broses ei hun o ymgeisio am forgais, dyma bopeth sydd angen i chi ei wybod.

• Faint o flaendal sydd ei angen arnaf i brynu ty?
• Gwnewch yn siŵr eich bod yn gallu fforddio’ch ad-daliadau misol
• Cyllidebu ar gyfer y costau eraill sy’n gysylltiedig â phrynu cartref
• Cynlluniau fforddiadwy er mwyn medru camu ar y farchnad eiddo
• Dod o hyd i forgais
• Rhydd-ddaliad neu lesddaliad
• Y broses ymgeisio
• Gall rhywun arall warantu eich morgais
• Y broses o brynu cartref – egluro’r costau

Faint o flaendal sydd ei angen arnaf i brynu ty?

Cyn cychwyn edrych ar eiddo, bydd angen i chi gychwyn cynilo ar gyfer blaendal. Yn gyffredinol, bydd angen i chi geisio cynilo o leiaf 5% i 20% o gost y cartref yr hoffech chi ei brynu, felly os hoffech chi brynu cartref sy’n costio £150,000, yna bydd angen i chi gynilo o leiaf £7,500. Bydd cynilo mwy na 5% yn ei gwneud hi’n haws i chi ymgeisio am ddewis ehangach o forgeisi rhatach.

Darllenwch ein canllaw, Sut i bennu nod cynilo.

Amcangyfrifwch eich cost gyffredinol o brynu tŷ a symud

Gwnewch yn siŵr eich bod yn gallu fforddio’ch ad-daliadau misol

Fel prynwr tro cyntaf, y peth pwysicaf i’w ystyried wrth brynu eich cartref cyntaf yw a ydych wir yn gallu fforddio cymryd y cam hwn. Mae’n beth doeth llunio cyllideb cyn i chi ddechrau chwilio am eiddo.

Bellach mae gwiriadau llym pan wnewch gais am forgais. Bydd darparwyr yn gwirio a allwch chi fforddio’r morgais ac yn cynnal ‘prawf straen’ i wirio eich gallu i dalu petai cyfraddau llog yn codi neu eich amgylchiadau’n newid, megis colli’ch swydd neu gael plant. Fel rhan o’r broses o ymgeisio am forgais bydd angen i chi ddangos tystiolaeth i’r darparwr benthyciad o unrhyw dreuliau a dangos tystiolaeth o’ch incwm.

Defnyddiwch ein Cyfrifiannell fforddiadwyedd morgais i gyfrifo pa forgais y gallwch ei fforddio.
Darllenwch ein canllaw Faint allwch chi fforddio ei fenthyca?

Cyllidebu ar gyfer y costau eraill sy’n gysylltiedig â phrynu cartref

Ar wahân i’ch taliadau morgais misol, mae costau eraill ynghlwm â phrynu cartref. Mae’r rhain yn cynnwys:

• Ffioedd trefnu morgais a ffioedd prisio
• Treth Stamp
• Ffi’r cyfreithiwr
• Cost gwneud arolwg
• Costau symud
• Costau cychwynnol wrth ddodrefnu ac addurno
• Yswiriant adeiladau

Amcangyfrif eich holl gostau prynu a symud

Llinell amser arian wrth brynu cartref

Llinell amser wrth brynu eiddo yn yr Alban

Defnyddiwch ein cyfrifiannell costau i gyfrifo cost y Dreth Stamp yr eiddo a brynwch.

Cynlluniau fforddiadwy i brynwyr tro cyntaf gael camu ar y farchnad eiddo

Mae nifer o gynlluniau a gefnogir gan y llywodraeth sy’n ceisio helpu prynwyr tro cyntaf – a symudwyr hefyd – i gamu ar y farchnad eiddo.

Os ydych yn medru defnyddio unrhyw un o’r cynlluniau hyn, bydd darparwyr yn dal i fod eisiau sicrhau y gallwch fforddio talu’ch morgais.

Cynlluniau tai fforddiadwy

Cynllun Cymorth i Brynu: popeth y mae angen i chi wybod

Cynlluniau rhan-berchnogaeth

Dod o hyd i forgais

Mae nifer o gynigion morgais gwahanol ar gael, felly gall fod yn anodd dewis yr un iawn ar eich cyfer chi. Gall ddibynnu ar nifer o ffactorau, felly mae’n syniad da gwneud ychydig o ymchwil a siarad ag arbenigwyr megis broceriaid morgais.

Deall gwahanol fathau o forgeisi

Dewis morgais – sut mae cael y cynnig iawn

Morgeisi – canllaw i ddechreuwyr

Cyfrifiannell morgais

Rhydd-ddaliad (freehold) neu lesddaliad (leasehold)

Os ydych chi’n bwriadu prynu tŷ mae’n siŵr mai’r rhydd-ddaliad fyddwch chi’n ei brynu, sy’n golygu mai chi sy’n berchen ar yr eiddo a’r tir y mae’r tŷ wedi cael ei adeiladu arno. Os ydych chi’n prynu fflat, byddwch naill ai’n prynu lesddaliad neu’n prynu cyfran o rydd-ddaliad.

Gallwch gael rhagor o wybodaeth am y gwahaniaethau a’r goblygiadau ariannol yn ein canllaw Lesddaliad neu rydd-ddaliad – goblygiadau ariannol.

Y broses ymgeisio

Pa bynnag forgais yr ymgeisiwch amdano, bydd eich darparwr angen gwybod y gallwch barhau i dalu petai cyfraddau llog yn codi neu’ch amgylchiadau ariannol yn newid.

Bydd angen i chi roi prawf o’ch incwm, a dangos tystiolaeth hefyd i’r darparwr o unrhyw dreuliau, yn cynnwys dyledion, biliau’r cartref a chostau byw eraill fel dillad, gofal plant a chostau teithio.

Er mwyn profi eich bod yn derbyn eich incwm, efallai y bydd yn rhaid i chi ddangos slipiau cyflog a chyfriflenni banc. Os ydych yn hunangyflogedig gallech orfod dangos eich ffurflenni treth a chyfrifon busnes a baratowyd gan gyfrifydd.

Faint allwch chi fforddio ei fenthyca?

Sut i ymgeisio am forgais

Cyfrifiannell fforddiadwyedd

Cyfrifwch eich taliad morgais misol

Gall rhywun arall warantu eich morgais

Os yw’n anodd ichi gael morgais i brynu eich cartref cyntaf, efallai y byddwch am ystyried morgais gwarantydd. Golyga hyn y bydd rhiant, gwarcheidwad neu berthynas agos yn cytuno i fod yn atebol am y taliadau morgais pe baech chi’n methu â’u talu.

Ni ddylid ymrwymo i forgeisi gwarantydd ar chwarae bach gan eu bod yn drefniadau sy’n eich rhwymo’n gyfreithiol, ac mae angen i’ch gwarantydd allu fforddio talu eich morgais chi os byddwch chi’n mynd i drafferthion.

Os hoffech gael gwybod mwy am ba fenthycwyr sy’n cynnig morgeisi gwarantydd, bydd angen ichi siarad â brocer morgeisi.

Y broses o brynu cartref – egluro’r costau

Deall y broses o’r cychwyn i’r diwedd a’r costau y bydd angen i chi eu talu ar hyd y ffordd:

Llinell amser ariannol wrth brynu eiddo – Cymru, Lloegr a Gogledd Iwerddon

Llinell amser wrth brynu eiddo yn yr Alban

Eich cam nesaf

Morgeisi – canllaw i ddechreuwyr