Sut i drefnu cynhaliaeth plant

Os oes gennych blant, mae disgwyl i’r ddau riant dalu tuag at gostau eu magu nes byddant yn 16 oed o leiaf. Mae ffyrdd gwahanol i chi drefnu cynhaliaeth plant i bob un ohonynt.

• Dewisiadau ar gyfer trefnu cynhaliaeth plan
• Defnyddio trefniant yn seiliedig ar y teulu
• Defnyddio’r Gwasanaeth Cynhaliaeth Plant
• Gwneud cais i’r llys am gynhaliaeth plant

Dewisiadau ar gyfer trefnu cynhaliaeth plant

Mae pedwar dewis i drefnu gyda’ch cynbartner sut y bydd cynhaliaeth plant yn cael ei dalu:

1. Trefniant yn seiliedig ar y teulu: chi a’ch partner yn trefnu cynhaliaeth plant rhyngoch
2. Talu’n Uniongyrchol: mae’r Gwasanaeth Cynhaliaeth Plant (CMS) yn cyfrifo faint o gynhaliaeth plant y dylid ei dalu, ond chi a’ch cynbartner sy’n trefnu sut y bydd yn cael ei dalu rhyngoch chi
3. Casglu a Thalu: mae’r CMS yn cyfrifo faint o gynhaliaeth plant y dylid ei dalu, yn casglu’r arian gan un rhiant ac yn ei drosglwyddo i’r rhiant arall
4. Trefniant trwy orchymyn llys: defnyddir hyn, er enghraifft, pan fydd gan y rhiant sy’n talu incwm mawr iawn; i drefnu i ffioedd ysgol gael eu talu; neu i benderfynu faint o gynhaliaeth y dylid ei dalu am lysblant neu blant anabl. Gellir ei ddefnyddio hefyd os yw’r rhiant sydd i fod i dalu cynhaliaeth yn byw dramor

Yn yr Alban, gall plant wneud cais am gynhaliaeth plant os byddan nhw’n 12 oed neu hŷn.

Defnyddio trefniant yn seiliedig ar y teulu

Yma, byddwch chi a’ch cynbartner yn penderfynu faint o gynhaliaeth plant fydd yn cael ei dalu ac yn gwneud trefniadau i’w dalu.

Ni fydd raid i chi siarad â chyfreithiwr nag unrhyw weithiwr proffesiynol arall yn gyntaf, er y gallwch ddefnyddio cyfryngwr (sy’n rhywun annibynnol) i’ch helpu i lunio cytundeb.

Mae’n well os bydd y rhiant sy’n talu cynhaliaeth plant yn sefydlu archeb sefydlog fel bod arian yn cael ei dalu i’r rhiant arall yn gyson bob wythnos neu fis.

Manteision

• Dyma’r ffordd gyflymaf a hawsaf i drefnu cynhaliaeth plant.
• Gallwch gytuno ar wahanol fathau o gymorth, fel prynu gwisg ysgol yn hytrach na thalu.
• Mae’n hyblyg – gallwch gytuno i newid y trefniadau os bydd eich amgylchiadau’n newid.
• Mae’n cynnal llinellau cyfathrebu rhyngoch chi a’ch cynbartner.
• Nid oes raid i chi dalu am drefnu un.
• Yn gweithio’n dda os yw’r ddau riant yn ymddiried yn ei gilydd ac felly mae’r rhiant sy’n derbyn yn hyderus bod y rhiant sy’n talu wedi datgelu ei incwm yn llawn.

Anfanteision

• Nid yw’n gyfreithiol rwymol – nid oes neb i gasglu taliadau coll nac i orfodi cytundebau a dorrwyd.

Os oes arnoch angen help i gytuno faint i’w dalu, neu sut i’w dalu, gallwch ddod o hyd i gyfryngwr:

• yng Nghymru a Lloegr ar wefan y Cyngor Cyfryngu Teuluol neu ar wefan Cyfryngu Teuluol Cenedlaethol
• yng Ngogledd Iwerddon ar wefan Cyfryngu Teuluol Gogledd Iwerddon
• yn yr Alban ar wefan Relationships Scotland

Gwneud trefniant seiliedig ar y teulu yn rhwymol yn gyfreithiol

Efallai y gallwch chi droi trefniant seiliedig ar y teulu yn gytundeb rhwymol yn gyfreithiol naill ai trwy ofyn i’ch cyfreithiwr neu trwy fynd i’r llys a chael caniatâd neu orchymyn llys (yn yr Alban rhaid i chi gael ‘Cofnod o Gytundeb’).

Gallwch ei ddefnyddio i ffurfioli trefniadau ariannol eraill, fel pwy sy’n talu’r morgais, yr un pryd. Rhaid i chi a’ch cynbartner gytuno beth sydd yn y gorchymyn.

Manteision

• Mae’n rhoi sylfaen gyfreithiol i’r trefniant – os bydd y taliadau’n dod i ben, gallwch ofyn i’r llys orfodi’r gorchymyn.
• Efallai y bydd eich cyfreithiwr yn cynnig dewis ffi osodedig am lunio’r gorchymyn caniatâd a’i gyflwyno i’r llys os byddwch chi a’ch cynbartner wedi cytuno ar lefel y taliadau cynhaliaeth plant.

Anfanteision

• Gall fod yn ddrud os bydd anghytundeb mawr a byddai’n rhaid i chi dalu biliau cyfreithiol eich hun oni bai eich bod yn gymwys i gael cymorth cyfreithiol am ffioedd cyfreithiol. Dim ond pan fydd trais domestig neu gipio plant wedi digwydd y gallwch wneud hyn yng Nghymru neu Loegr. Yng Ngogledd Iwerddon a’r Alban, mae cymorth cyfreithiol ar gael o hyd ond mae prawf modd ar ei gyfer ym mhob achos.
• Ni allwch wneud cais i’r Gwasanaeth Cynhaliaeth Plant am gytundeb statudol nes bydd blwyddyn wedi mynd heibio ers i chi drefnu gorchymyn caniatâd neu lys, neu Gofnod o Gytundeb yn yr Alban.
• Efallai y byddwch yn ei chael yn anodd cael yr un lefel o hyblygrwydd â chytundeb anffurfiol yn seiliedig ar y teulu, gan y byddai’n rhaid i chi fynd yn ôl i’r llys i amrywio’r gorchymyn caniatâd neu Gofnod Cytundeb, gan greu risg y bydd ôl-ddyledion yn cronni yn y cyfamser.

Defnyddio’r Gwasanaeth Cynhaliaeth Plant

Os na fyddwch chi a’ch cynbartner yn gallu cytuno ar daliadau cynhaliaeth plant rhyngoch, gallwch gysylltu â’r Gwasanaeth Cynhaliaeth Plant (CMS).

Dechreuodd gymryd yr awenau gan yr Asiantaeth Cynnal Plant (CSA) ym 2013 ac mae’n ymdrin â phob achos newydd.

Bydd yn cyfrifo faint o gynhaliaeth plant y dylid ei dalu i chi a gall drefnu i’r arian gael ei dalu, os bydd arnoch eisiau iddo. Mae tâl am ddefnyddio’r CMS fel arfer.

Mae dwy ffordd wahanol i chi dalu os byddwch yn defnyddio’r CMS: Talu’n Uniongyrchol a Chasglu a Thalu.

Defnyddio Talu’n Uniongyrchol

Mae Talu’n Uniongyrchol yn golygu bod y CMS yn cyfrifo faint o gynhaliaeth plant y dylid ei dalu ac mae’r rhiant sy’n talu yn trefnu sut a phryd y bydd yn talu.

Manteision

• Nid oes raid i chi gyfrifo faint o gynhaliaeth plant sy’n deg i chi ei dalu neu ei dderbyn.
• Os na fydd eich cynbartner yn talu gallwch ofyn am gael symud at Gasglu a Thalu, sy’n golygu bod y CMS yn gallu gweithredu i wneud iddo/iddi dalu.
• Gall y trefniant barhau nes bydd eich plentyn yn cyrraedd 20 oed, ar yr amod ei fod mewn addysg amser llawn hyd at lefel A, Lefel Uwch neu gyfatebol.

Anfanteision

• Ar ôl i chi dynnu’r CMS i mewn i’r achos gall gynyddu unrhyw ddrwgdeimlad gan eich cynbartner.
• Bydd raid i chi dalu ffi (£20 ar hyn o bryd) am wneud cais i’r CMS. Ond, ni fyddwch yn talu’r ffi hon os byddwch yng Ngogledd Iwerddon, dan 19 oed, neu wedi dioddef trais domestig.
• Os bydd arnoch angen i’r CMS orfodi’r taliadau, fe fydd costau eraill.

Rhaid i chi siarad ag Opsiynau Cynhaliaeth Plant os dymunwch ddefnyddio’r CMS.

Defnyddio Casglu a Thalu

Os bydd eich cynbartner yn gwrthod talu cynhaliaeth plant gallwch ofyn i’r CMS gasglu arian ganddo neu ganddi a’i drosglwyddo i chi. Gallwch hefyd ddefnyddio hyn os byddwch yn sefydlu trefniant Talu Uniongyrchol na fydd eich cynbartner yn cadw ato. Mae tâl yn ddyledus gan y ddau riant.

Manteision

• Nid oes raid i chi gyfrifo faint o gynhaliaeth plant sy’n deg i chi ei dalu neu ei dderbyn.
• Nid y chi sy’n gyfrifol am sicrhau bod eich cynbartner yn talu cynhaliaeth plant.
• Os na fydd ef neu hi yn talu, gall y CMS gymryd camau gorfodi, fel cymryd arian yn uniongyrchol o’r cyflog neu orfodi i eiddo neu feddiannau gael eu gwerthu. Bydd raid i’r rhiant sy’n talu hefyd dalu taliadau ychwanegol os bydd, er enghraifft, arian yn cael ei gymryd o’i gyflog.

Anfanteision

• Bydd raid i chi dalu ffi (£20 ar hyn o bryd) am wneud cais i’r CMS. Ond, ni fyddwch yn talu’r ffi hon os byddwch yng Ngogledd Iwerddon, dan 19 oed, neu wedi dioddef trais domestig.
• Bydd raid i’r rhiant sy’n derbyn cynhaliaeth plant dalu 4% o’r swm y mae’n ei dderbyn i’r CMS fel taliad. Mae’n rhaid i’r rhiant sy’n talu cynhaliaeth plant dalu 20%. Mae hwn yn arian allai fod wedi mynd i gynnal y plant.
• Nid oes gennych unrhyw hawl i ddweud pa fath o gamau gorfodi y mae’r CMS yn eu cymryd na phryd y dylent eu cymryd.

Gwneud cais i’r llys am gynhaliaeth plant

Dan amgylchiadau cyfyng y gallwch chi neu eich cynbartner wneud cais yn uniongyrchol i’r llys am gynhaliaeth plant.

Mae’r rhain yn cynnwys:

• os yw’r rhiant sy’n talu yn byw dramor
• i gyfrifo faint o gynhaliaeth plant y dylid ei dalu i lysblant neu blant anabl
• i drefnu i dalu ffioedd ysgol breifat
• pan fydd gan y rhiant sy’n talu incwm mawr iawn (mwy na £156,000 y flwyddyn) – gall y llys benderfynu a ddylai un rhiant dalu cynhaliaeth plant ychwanegol i’r llall, yn ychwanegol at yr hyn a benderfynwyd gan y CMS

Eich cam nesaf