Talu drosoch eich hun

Mae pawb yn gwybod bod symud o’ch cartref a byw yn annibynnol yn golygu cymryd cyfrifoldeb am gostau byw o ddydd i ddydd, ond beth yn union yw’r costau? Yma rydym yn cael golwg ar faint mae’n ei gostio i dalu drosoch eich hun.

• Costau byw blynyddol
• Llety
• Bwyd
• Cyfleustodau
• Rhedeg car
• Trwydded deledu
• Help gyda chostau byw

Costau byw blynyddol

^{(Ffynhonnell: Office for National Statistics, 2017)}

Peidiwch â dychryn: Ffigyrau blynyddol aelwyd ar gyfartaledd sy’n cael eu darlunio yn y ffigyrau uchod. I’r rhan fwyaf o bobl ifanc sy’n symud i’w lle cyntaf, bydd y costau yma’n llawer llai.

Llety

Mae ar bawb angen lle diogel i fyw. Bydd faint y bydd hynny’n ei gostio yn dibynnu ar lawer iawn o bethau, fel y math o dai, ble yn y wlad y mae’r llety, a ydych yn rhentu neu’n talu morgais, ac a ydych yn rhannu’r costau. Mewn mannau lle bydd llawer o bobl am fyw, fel dinasoedd mawr, gall costau llety fod yn llawer uwch nag ychydig filltiroedd i ffwrdd. Yn eich cartref cyntaf efallai y byddwch am ystyried rhannu gydag eraill i geisio rhannu’r costau.

Bwyd

Mae’n llawer rhy hawdd prynu’r bwyd y bydd arnoch ei angen pan fyddwch ei angen, bob dydd yn aml iawn. Er y gall ymddangos yn ddrutach ar y pryd, yn aml iawn mae’n rhatach siopa unwaith yr wythnos. Felly gallwch osod cyllideb wythnosol i chi’ch hun a chadw ati.

Er bod gan yr holl archfarchnadoedd mawr gynigion a bargeinion, gwnewch yn siŵr bod arnoch wirioneddol angen y pethau y byddwch yn eu prynu cyn i chi wario mwy nag sydd raid, neu wastraffu bwyd.

Gallwch hefyd geisio prynu brand yr archfarchnad ei hun neu’r dewis rhataf bob tro a all fod yn llawer rhatach na’r enwau cyfarwydd.

Cyfleustodau

Mae cyfleustodau yn golygu nwy, trydan a dŵr. Nid yw costau eich gwasanaethau dŵr yn newid llawer o un cwmni i’r llall, ond mae prisiau nwy a thrydan, felly sicrhewch eich bod yn chwilio am y fargen orau. Mae pob cwmni nwy a thrydan yn cynnig ystod o dariff, yn yr un modd â ffonau symudol, felly treuliwch amser yn sicrhau eich bod ar y tariff gorau i chi. Mae newid cyflenwr yn hawdd a gall eich helpu i arbed llawer iawn o arian.

Rhedeg car

Gall hyn fod yn llawer mwy nag yr ydych yn ei ddisgwyl ar ôl ystyried y petrol, yr yswiriant, a’r biliau trwsio.

Trwydded deledu

Mae hyn yn costio £150.50 am flwyddyn os prynwch ef cyn 1 Ebrill 2019.

Mae’r ffi nawr yn mynd i fyny yn unol â chwyddiant, gyda’r pris newydd yn dod i rym ar 1 Ebrill bob blwyddyn.

Gallwch dalu amdano bob blwyddyn, ond os dewiswch dalu’n chwarterol, bydd hyn yn costio £5 yn ychwanegol.

Os talwch yn wythnosol neu’n fisol, rydych yn talu am drwydded y flwyddyn gyntaf mewn chwe mis.

Byddech wedyn yn talu am eich trwydded nesaf dros 12 mis, ac felly byddwch wedi talu chwe mis ymlaen llaw.

Rhaid i chi fod â Thrwydded Deledu:

• i wylio neu recordio rhaglenni teledu ar unrhyw sianel
• i lawrlwytho neu wylio rhaglenni BBC ar iPlayer

Gallai hynny fod ar unrhyw declyn, gan gynnwys teledu, cyfrifiadur bwrdd gwaith, gliniadur, ffôn symudol, tabled, consol gemau, blwch digidol neu recordiwr DVD/VHS.

Gallech wynebu erlyniad a dirwy hyd at £1,000 os cewch eich dal yn gwylio heb drwydded.

Treial Cynllun Talu Syml Trwyddedu Teledu

O 1 Ebrill 2018, mae yna dreial Cynllun Talu Syml newydd ar gael.

Dan y cynllun hwn, byddwch yn gallu talu am Drwydded Deledu mewn 12 taliad misol cyfartal neu 26 o daliadau bob pythefnos. Yn wahanol i’r system dalu safonol, dan y treial ni fydd rhaid i chi dalu am y drwydded gyntaf mewn chwe mis.

Y dyddiad cau ar gyfer ceisiadau yw 30 Medi 2018.

Mae’r Cynllun Talu Syml hefyd yn cynnig rhywfaint o hyblygrwydd. Os byddwch yn methu taliad, gellir ei ledaenu ar draws y taliadau sy’n weddill. Ond os byddwch yn methu tri thaliad yn olynol, bydd y cynllun yn cael ei ganslo.

Gallwch dalu mewn unrhyw leoliad PayPoint, ar-lein, dros y ffôn, trwy Paythru, yn defnyddio Debyd Uniongyrchol neu gydag Awdurdod Talu Parhaus (CPA).

I fod yn gymwys ar gyfer y treial, bydd angen i chi:

• gael eich cyfeirio trwy elusennau cyngor ar ddyledion penodol, yn cynnwys Advice NI, Citizens Advice England Cyngor ar Bopeth Cymru, Citizens Advice Northern Ireland, Citizens Advice Scotland, yr Ymddiriedolaeth Cyngor Ariannol/National Debtline, Stepchange, Christians Against Poverty.

• fod wedi bod â thrwydded yn flaenorol a gafodd ei chanslo o fewn y chwe mis diwethaf oherwydd i chi golli taliadau

• fod wedi eich cyfweld dan rybudd am osgoi talu ffi’r Drwydded Deledu dan rybudd ac o bosibl yn wynebu erlyniad.

Help gyda chostau byw

Os byddwch yn ei chael hi’n anodd talu am gostau byw o ddydd i ddydd, efallai bod gennych hawl i rai budd-daliadau.