Pan ydych chi’n hunangyflogedig, chi sy’n gyfrifol am dalu treth ac Yswiriant Gwladol ar eich incwm. Mae’n bwysig cadw trefn ar eich cofnodion er mwyn cyfrifo faint sydd angen i chi ei dalu.
Penderfynu beth yw eich statws cyflogaeth
I weithio allan faint o dreth ac Yswiriant Gwladol y dylech ei dalu, yn gyntaf rhaid i chi sefydlu a ydych yn gyflogedig ynteu’n hunangyflogedig.
?
A oes gennych chi gwestiwn?
Bydd ein cynghorwyr yn rhoi’r arweiniad cywir i chi.
Dechreuwch wesgwrs ar-lein neu ffoniwch ni ar 0800 138 0555
Mae hyn yn ddigon hawdd fel rheol, ond weithiau mae’n fwy cymhleth – er enghraifft gallech fod wedi eich cyflogi mewn un swydd tra bod yn hunangyflogedig mewn swydd wahanol.
Mae gan wefan Cyllid a Thollau EM (HMRC) declyn a enwir yn Ddangosydd Statws Cyflogaeth a all bennu eich statws cyflogaeth ar eich cyfer yn seiliedig ar eich atebion i gyfres o gwestiynau.
Dangosydd yn unig yw hwn ac ni fydd yn rhoi ateb pendant i chi ar eich statws cyflogaeth.
Cofrestru fel rhywun hunangyflogedig
Rhaid i chi roi gwybod i HMRC cyn gynted ag y byddwch yn hunangyflogedig.
Y dyddiad olaf y gallwch gofrestru gyda HMRC yw 5 Hydref ar ôl diwedd y flwyddyn dreth y daethoch yn hunangyflogedig.
Er enghraifft, os dechreuoch eich busnes ym mis Mehefin 2020, byddai angen i chi gofrestru gyda HMRC erbyn 5 Hydref 2021.
Mae’r flwyddyn dreth yn rhedeg o 6 Ebrill un flwyddyn i 5 Ebrill y flwyddyn ganlynol. Os cofrestrwch yn rhy hwyr gallech wynebu ffioedd.
Faint allwch chi ei ennill yn ddi-dreth os ydych yn hunangyflogedig?
?
Cynlluniau Tâl Cuddiedig
Os cawsoch eich talu drwy fenthyciad gan eich cyflogwr ac rydych hyd yma heb dalu’r dreth sy’n ddyledus gennych yn llawn neu gytuno ar gynllun talu erbyn Medi 2020, mae’n bwysig eich bod yn cysylltu â CThEM cyn gynted â phosibl.
Darganfyddwch fwy am beth y dylech ei wneud ar wefan CThEM.
Os ydych yn hunangyflogedig, mae gennych hawl i gael yr un lwfans personol di-dreth â rhywun cyflogedig. Ar gyfer y flwyddyn dreth 2020/21, y lwfans personol safonol yw £12,500 (12,570 yn 2021/22).
Os enillwch dros £100,000, tynnir £1 oddi ar y Lwfans Personol safonol o £12,500 am bob £2 o incwm dros £100,000 ar gyfer y flwydd dreth 2020/21.
Fodd bynnag, os oes gennych chi ddwy swydd ac mae un ohonynt yn hunangyflogedig, yna mae pethau ychydig yn fwy cymhleth.
Un lwfans personol gewch chi, sy’n gysylltiedig fel arfer i’r swydd a ystyrir gan HMRC fel eich prif gyflogaeth.
Mae’n arferol bod eich lwfans personol yn cael ei gysylltu â’r swydd sy’n talu fwyaf i chi.
Y ffordd hawsaf i wirio hyn yw drwy edrych ar y cod treth. Dylai’r cod treth 1250L fod wedi ei nodi yn erbyn eich prif swydd ar gyfer y flwyddyn dreth 2020/21 (1257L yn 2021/22). Bydd y cod treth BR, D0 neu D1 wedi ei nodi yn erbyn eich ail swydd.
Lwfans Masnachu ac Eiddo
Gallwch ennill hyd at £1,000 ychwanegol yn ddi-dreth drwy’r hyn a elwir yn lwfans masnachu neu eiddo.
Os yw eich incwm yn llai na £1,000, nid oes angen i chi ei ddatgan. Os yw eich incwm yn fwy na £1,000, bydd angen i chi gofrestru gyda CThEM a llenwi Ffurflen Dreth Hunanasesu.
Fodd bynnag, mae’n bwysig cofio, os ydych chi’n hawlio’r lwfans hwn, ni allwch ddidynnu treuliau busnes.
Yn gyffredinol, os yw eich treuliau yn fwy na £1,000, byddwch ar eich ennill yn peidio â hawlio’r lwfans hwn ac yn didynnu eich treuliau ar eich Ffurflen Dreth Hunanasesu.
Treth incwm pan ydych yn hunangyflogedig
Pan rydych yn hunangyflogedig, rydych yn talu treth incwm ar eich elw, nid ar eich holl incwm. Dyma yw beth rydych wedi’i ennill ar ôl i’ch treuliau gael eu tynny.
I gyfrifo’ch elw, didynnwch dreuliau eich busnes o gyfanswm eich incwm. Dyma’r swm y byddwch yn talu treth incwm arno.
Mae’r swm o dreth incwm y talwch ar eich elw yr un fath â phetaech yn gyflogedig.
| Cyfradd |
2020/21 |
| Lwfans personol: 0% |
£0-£12,500 fe dalwch chi ddim treth incwm ar eich elw |
| Cyfradd sylfaenol: 20% |
£12,501-£50,000 fe dalwch chi 20% o dreth ar eich elw |
| Cyfradd uwch: 40% |
£50,001-£150,000 fe dalwch chi 40% o dreth ar eich elw |
| Cyfradd atodol: 45% |
Dros £150,000 fe dalwch chi 45% o dreth ar eich elw |
Cofiwch mae’r gyfradd yn berthnasol i’r elw rhwng y cromfachau yn unig, nid eich holl elw. Felly, gan dybio y cymerwch y lwfans personol safonol yn llawn, os yw eich elw yn £60,000 yn y flwyddyn dreth 2020/21, mi dalwch:
- ddim treth ar £12,500
- 20% o dreth ar £37,500 (y gwahaniaeth rhwng £11,501 a £50,000)
- 40% o dreth ar £10,000 (y swm dros £50,000)
Cyfraniadau Yswiriant Gwladol os ydych yn hunangyflogedig
Cyfraniadau yw Cyfraniadau Yswiriant Gwladol (NICs) sy’n talu am rai buddion penodol fel Pensiwn y Wladwriaeth a Chredyd Cynhwysol.
Mae rhai buddion penodol hefyd yn seiliedig ar y cyfraniadau a wnaed gennych.
A yw gweithwyr hunangyflogedig yn talu Yswiriant Gwladol?
Ydyn, mae’r rhan helaeth o bobl hunangyflogedig yn talu NICs Dosbarth 2 os yw eich elw yn £6,475 o leiaf yn ystod y flwyddyn dreth 2020/21, neu £6,515 yn y flwyddyn dreth 2020/21.
Os ydych dros y trothwy hwn, yna fe dalwch £3.05 yr wythnos, neu £158.60 y flwyddyn ar gyfer y flwyddyn dreth 2020/21 a 2021/22.
Os yw eich elw yn £9,500 neu fwy yn 2020/21 (£9,568 2021/22), byddwch hefyd yn talu cyfraniadau Yswiriant Gwladol Dosbarth 4.
Os ydych dros y trothwy hwn, fe dalwch 9% ar elw rhwng £9,500 a £50,000 yn y flwyddyn dreth 2020/21 (£9,568 a £50,270 2021/22) a 2% ar unrhyw beth uwchben hynny.
Sut i dalu treth ac Yswiriant Gwladol fel rhywun hunangyflogedig
Bob blwyddyn mae’n debyg y bydd yn rhaid i chi gyflwyno ffurflen dreth Hunanasesiad ar gyfer y flwyddyn dreth flaenorol.
Ar gyfer y flwyddyn dreth 2020/21 bydd angen i chi gyflwyno’ch ffurflen dreth erbyn:
- 31 Hydref 2021 ar gyfer ffurflen treth ar bapur
- 31 Ionawr 2022 ar gyfer ffurflenni treth ar-lein
Ymysg pethau eraill, bydd angen i chi ddatgan eich holl incwm a threuliau. Wedi i chi gwblhau a dychwelyd y ffurflen fe gewch wybod faint o dreth ac Yswiriant Gwladol sy’n ddyledus gennych. Rhaid talu’r swm hwn erbyn 31 Ionawr 2022 ar gyfer y flwyddyn dreth 2020/21.
Treth Gorfforaeth
Os ydych yn rhedeg cwmni preifat cyfyngedig (Cyf) neu bartneriaeth atebolrwydd cyfyngedig (LLP), bydd angen i chi dalu treth gorfforaeth hefyd ar elw eich busnes.
Efallai y bydd angen i chi hefyd dalu ffurflen dreth Hunanasesiad am unrhyw arian a enillwch drwy’r cwmni.
