Pan rydych yn hunangyflogedig, chi sy’n gyfrifol am dalu treth ac Yswiriant Gwladol ar eich incwm. Mae’n bwysig cadw trefn ar eich cofnodion er mwyn cyfrifo hyn a chanfod faint sydd angen i chi ei dalu.
Gweithiwch eich statws gyflogaeth allan
?
Bydd Dangosydd Statws Cyflogaeth yn dweud wrthych chi a ydych chi’n hunangyflogedig, neu’n gyflogedig. Sgroliwch i lawr am wybodaeth ynglŷn â’i ddefnyddio.
I weithio allan faint o dreth ac Yswiriant Cenedlaethol y dylech dalu, yn gyntaf rhaid i chi sefydlu a ydych yn gyflogedig ynteu’n hunan-gyflogedig.
Mae hyn yn ddigon hawdd fel rheol, ond weithiau mae’n fwy cymhleth – er enghraifft gallech fod wedi eich cyflogi mewn un swydd tra bod yn hunan-gyflogedig mewn swydd wahanol.
Mae gan wefan Cyllid a Thollau EM (CThEM) declyn a enwir yn Ddangosydd Statws Cyflogaeth all weithio allan eich statws cyflogaeth ar eich cyfer yn seiliedig ar eich atebion i gyfres o gwestiynau. Mae’n gwbl anhysbys ac ni fydd yn gofyn am eich enw nac unrhyw fanylion personol eraill.
Awgrymiadau ar gyfer defnyddio’r Dangosydd Statws Cyflogaeth
Mae dwy dudalen i’w darllen cyn i chi gyrraedd y teclyn.
- Ar y dudalen gyntaf, darllenwch y wybodaeth a chliciwch “Agor y teclyn ESI a chanllaw pellach”.
- Ar yr ail dudalen, darllenwch y rhan ‘Amodau defnyddio’ ac os ydych yn cytuno, cliciwch “Rwy’n derbyn yr amodau defnyddio – ewch i’r teclyn ESI”.
- Atebwch y cwestiynau.
Mae’r teclyn yn defnyddio ychydig o iaith dechnegol, felly pan fyddwch yn ateb y cwestiynau cofiwch:
- Chi yw’r ‘gweithiwr’
- Person neu gwmni yr ydych yn gweithio iddo yw’r ‘ymrwymwr’
Cofrestrwch gyda CThEM fel rhywun hunan-gyflogedig
?
A wyddech chi?
I sicrhau nad ydych yn methu unrhyw daliadau, mae’n well talu eich cyfraniadau Yswiriant Gwladol trwy Ddebyd Uniongyrchol. Mae’r rhan fwyaf o bobl sy’n hunangyflogedig yn talu cyfraniadau yswiriant gwladol Dosbarth 2 fel rhan o’ubil treth Hunanasesiad.
Rhaid i chi roi gwybod i CThEM cyn gynted ag y byddwch yn hunan-gyflogedig.
Y dyddiad olaf y gallwch gofrestru gyda CThEM yw Hydref 5 ar ôl diwedd y flwyddyn dreth a bydd angen i chi gyflwyno ffurflen dreth ar gyfer y flwyddyn honno. Mae’r flwyddyn dreth yn rhedeg o 6 Ebrill un flwyddyn i 5 Ebrill y flwyddyn ganlynol. Os ydych yn cofrestru’n rhy hwyr gallech gael eich cosbi gyda ffi.
Gallwch gofrestru ar lein i dalu trethi ar
wefan HMRC neu drwy alw Llinell Boeth HMRC ar gyfer staff hunan-gyflogedig newydd ar 0300 200 3504.
Faint o dreth ac Yswiriant Gwladol ydw i’n ei dalu fel rhywun hunangyflogedig?
Os ydych yn hunangyflogedig, mae’n debygol y bydd angen i chi dalu cyfraniadau Yswiriant Gwladol (NICs) yn ogystal â threth incwm.
Ar hyn o bryd mae hynny’n cynnwys NICs Dosbarth 2 (ffi cyfradd safonol ar yr hunangyflogedig) a NICs Dosbarth 4 (cyfraniadau’n seiliedig ar yr elw a wnaed).
Mae’r cyfraniadau hyn yn talu am fuddion megis Pensiwn Newydd y Wladwriaeth, Lwfans Mamolaeth a Budd-dal Profedigaeth – os na wnewch chi sicrhau bod eich cyfraniadau’n gyfredol, neu os bydd eich taliadau’n hwyr, gall fod yn anoddach hawlio’r budd-daliadau hyn.
Mae cynlluniau i ddileu cyfraniadau NIC Dosbarth 2 wedi’u gohirio gan y llywodraeth tan fis Ebrill 2019.
Gwiriwch a oes angen i chi gofrestru ar gyfer TAW
Mae’n rhaid i rai pobl hunangyflogedig gofrestru ar gyfer TAW hefyd. Gall eraill elwa o gofrestru’n wirfoddol.
Cadwch gofnodion da
I gyfrifo eich treth yn gywir bydd angen cofnodion da o’r arian sy’n dod i mewn ac allan o’ch busnes. Bydd yn llawer haws llenwi’ch ffurflen dreth os cadwch gofnodion wrth i chi fynd yn eich blaen yn hytrach na cheisio dod o hyd i’ch holl anfonebau a derbynebau ar ddiwedd y flwyddyn. Gallwch wynebu dirwy am beidio â chadw cofnodion.
Rhaid i’ch cofnodion sylfaenol gynnwys:
- Eich holl werthiannau ac incwm
- Eich holl bryniant a chostau
I gyfrifo’r rhain fe ddylech ffeilio unrhyw waith papur neu ddogfennau electronig yn ofalus sydd yn ymwneud â’ch busnes, gan gynnwys,:
- Llyfrau arian
- Anfonebau
- Cofnodion teithio
- Cyfriflenni banc
- Derbynebau ar gyfer pryniant
- Eich P60au os ydych yn gyflogedig hefyd
Os yw’r rhain ar ffurf electronaidd nid yw’n angenrheidiol i chi gadw copïau papur, ond dylech sicrhau eich bod yn cadw’r fersiynau electronaidd yn ofalus.
Llenwch ffurflen dreth bob blwyddyn a thalwch eich treth ar amser
Mae HMRC yn cynnig canllawiau, fideos a gweminarau byw i helpu pobl i gwblhau ffurflen dreth Hunanasesiad.
Ewch i’r wefan hon i gael y wybodaeth ac i gael y dyddiadau a’r amseroedd ar gyfer y weminar.
Ym mis Ebrill bob blwyddyn bydd HMRC yn anfon llythyr atoch yn dweud wrthych chi am gwblhau ffurflen dreth ar- lein neu ar bapur, ar gyfer y flwyddyn dreth a aeth heibio.
Mae dyddiadau cau gwahanol ar gyfer cwblhau eich ffurflen dreth a thalu’r dreth sy’n ddyledus gennych.
Dyddiadau cau ffurflenni treth
- Dychwelyd ffurflenni treth ar-lein: 31 Ionawr ar ôl diwedd y flwyddyn dreth.
- Dychwelyd ffurflenni treth ar bapur: 31 Hydref ar ôl diwedd y flwyddyn dreth.
Mae’r flwyddyn dreth yn dechrau ar y 6 Ebrill ac yn gorffen ar y 5 Ebrill canlynol.
Dyddiadau cau taliadau
-
31 Ionawr yw’r dyddiad cau ar gyfer talu’r balans o’r hyn sy’n ddyledus gennych ar gyfer y flwyddyn dreth flaenorol. Fel arfer byddwch wedi gwneud dau daliad ar y cyfrif ar gyfer y flwyddyn honno. Dyma’r dyddiad cau hefyd ar gyfer gwneud eich taliad cyntaf ar y cyfrif ar gyfer y flwyddyn dreth gyfredol.
-
31 Gorffennaf yw’r dyddiad cau ar gyfer eich ail daliad ar y cyfrif ar gyfer y flwyddyn dreth gyfredol. Mae natur Hunanasesiad yn golygu y gall gymryd rhai misoedd cyn y bydd eich treth yn ddyledus. Mae’n arfer da darparu’n barhaus ar gyfer unrhyw dreth sy’n ddyledus.
I siarad â chynghorydd a chael mynediad at weminarau ynglŷn â’ch ffurflen dreth hunanasesiad, ewch i
Cymorth HMRC.
Cyngor arbenigol ar ddyledion os ydych chi’n hunangyflogedig
Os ydych chi’n cael anhawster gyda dyled busnes neu’r cartref, mae Business Debtline yn cynnig gwasanaeth cyngor am ddim ar ddyledion i bobl hunangyflogedig a busnesau bach yng Nghymru, Lloegr a’r Alban.
Ffoniwch Business Debtline ar 0800 197 6026 (dydd Llun i ddydd Gwener, 9 am tan 8 pm) neu ewch i wefan Business Debtlineopens in new window.
